Zoeken naar nieuwe zingeving

Zoeken naar nieuwe zingeving

Op latere leeftijd slechtziend of blind worden. Voor iedereen die dat meemaakt, is het een hard gelag. Ook voor Trudy van den Heuvel en Henny van den Wittenboer die het beiden vorig jaar overkwam. Met name de afhankelijkheid van anderen en je favoriete bezigheden niet meer kunnen doen, zorgen voor veel verdriet. Dat maakt het absoluut ingewikkeld om je leven weer inhoud en vorm te geven.

Trudy van den Heuvel had de pech dat een ooginfarct precies haar goede oog blind maakte.

“Ineens werd alles zwart”, herinnert Trudy van den Heuvel (80) uit Eindhoven zich de situatie van een jaar geleden. “Eerst denk je nog dat het wel weer zal bijtrekken. Maar na een half uur heb ik mijn schoonzus maar gebeld, dat nummer kende ik gelukkig uit mijn hoofd.” Mierlonaar Henny van den Wittenboer (75) maakte iets soortgelijks mee, begin zomer 2019: “Ik zag opeens mijn eigen handen niet meer.” Voor beiden bleek het probleem definitief: Henny moet verder leven met 14 procent gezichtsvermogen, Trudy met 3 procent.

Oogzorg

Met de groei van het aantal ouderen neemt het aantal mensen met een visuele beperking toe. In Nederland steeg de vraag naar oogzorg in de afgelopen tien jaar met 300%, een trend die de komende tien jaar alleen nog maar zal toenemen. Leeftijd is sowieso veruit de belangrijkste risicofactor voor blindheid en slechtziendheid. Vaak voorkomende aandoeningen zijn bijziendheid en verziendheid, staar, glaucoom en netvliesbeschadiging door diabetes.

Afscheid nemen

Opeens niet of nauwelijks meer kunnen zien, betekent vooral veel afscheid nemen. Dat stelt Bea de Haar, psycholoog bij Koninklijke Visio: “Van het leven zoals je het gewend bent, van je auto of fiets en van activiteiten als zelf boodschappen doen of een sportwedstrijd van je kleinkind bezoeken. Je raakt veelal de verbinding met andere mensen kwijt.” Ze weet niet of het gemakkelijker is om met een geleidelijk verlies van je gezichtsvermogen om te gaan: “Dat is eveneens heel zwaar omdat je steeds weer iets meer kwijtraakt en telkens opnieuw in een rouwproces terechtkomt.”

Noordkaap

“Ik heb een prachtig leven gehad”, zo blikt Henny terug. In Mierlo kent vrijwel iedereen hem als een innemende, sociale man. Wanneer er ergens in het dorp een file stond, werd er altijd lachend geroepen dat Henny met zijn tractor wel weer de veroorzaker zou zijn. “Ik heb gevist in Noorwegen bij de Noordkaap, heb veel gevoetbald en ben altijd buiten actief geweest.” Dat alles viel vorig jaar in duigen: “Vanaf het begin vond ik dat heel erg moeilijk om te accepteren. Ik mocht natuurlijk de weg niet meer op, dus moest ik mijn auto en mijn tractor verkopen. Voetbal op televisie kon ik niet meer volgen, vroeger keek ik alles. Ik kon niet eens meer een eitje bakken. Wat vooral verdween, was mijn plezier in het leven.”

Sudoku’s

Trudy herkent zich daar grotendeels in. Zij had de pech dat een ooginfarct nou precies haar goede oog blind maakte. “Mijn andere oog is een lui oog, daar heb ik nooit mee leren kijken.” Dat ze nu steeds anderen om hulp moet vragen, vindt ze erg moeilijk: “Ik heb mijn auto aan een broer gegeven. Dan vraag ik hem wel steeds om me ergens heen te brengen, dacht ik. Maar wanneer hij dan zegt ‘kan dat niet later deze week?’, voelt het voor mij onprettig om het later opnieuw te vragen. Dan laat ik het eigenlijk liever.” Een hobby als zelf kerstkaarten maken, lukt niet meer. Datzelfde geldt voor sudoku’s oplossen. “Daar was ik gek op. Ik heb nog een boek gekocht met sudoku’s op A4-formaat. Kijk, dat hier een grote 4 staat, zie ik. Maar ik mis het overzicht om de sommen te kunnen maken.”

Zingeving

De steun en hulp van familie en vrienden is na zo’n ingrijpende gebeurtenis als bij Trudy en Henny onontbeerlijk. Visio helpt hen praktisch, denk aan hulpmiddelen, én emotioneel. Als psycholoog is De Haar met haar cliënten vooral op zoek naar nieuwe zingeving: “Na een altijd heftige eerste rouwperiode bespreek ik samen met hen wat er nog wel mogelijk is, hoe ze hun leven weer inhoud en vorm kunnen geven. Soms gaat dat vrij snel, soms wat langzamer. En soms lukt dat niet.”

Worsteling

Dat laatste geldt voor Henny. Dagelijks loopt hij ’s ochtends naar zijn paarden. En elke dag komen er mensen bij hem over de vloer. Toch is dat voor hem onvoldoende om de balans positief te laten doorslaan. “Nee, het is elke dag opnieuw een vreselijke worsteling. Op dit moment wegen mijn 74 mooie jaren nog op tegen het verdriet van de laatste zestien maanden. Maar dat zal over vijf jaar niet meer zo zijn. En dat wil ik niet.” Vandaar dat Henny bij zijn huisarts de wens heeft uitgesproken zijn leven te willen beëindigen. Een zeer moeilijke beslissing: “Vooral voor mijn kleinkinderen. Maar ondertussen begrijpen ze opa.”

Internetbankieren

Trudy stelt zich nieuwe doelen die haar leven wat meer zelfstandigheid én kleur geven. Ze leert om zelf te kunnen internetbankieren en wil, als corona het weer toestaat, toch eens naar De Vlasborch in Vught gaan voor een schildercursus: “Ik heb altijd heel precies en nauwkeurig geschilderd. Dat gaat me nu natuurlijk niet meer lukken. Nou ja, dat moet ik dan gewoon maar loslaten.”

Wilt u uw waardering laten blijken voor dit artikel?  Help mee!

https://www.ksbs.nl/help-mee