Help mee!

De rubriek Oogaandoeningen is een vaste rubriek in De Stem van Grave. In deze rubriek worden allerlei oogproblemen, oogziektes en behandelmethodes behandeld.

Kunstogen

Een kunstoog is niet ‘eng’ en niet van echt te onderscheiden

door Corné Verschuren

Jelmer Remmers is ocularist in het Friese Grou. Hij is, met dertien jaar ervaring, een van de weinige experts op het gebied van kunstogen in Nederland. In zijn praktijk helpt hij jongeren en volwassenen met onder meer 3D-technieken aan een comfortabele en cosmetische oogprothese. Daarnaast biedt hij een luisterend oor voor zijn patiënten die een oog moeten missen.

Wat doet een ocularist?
Ik ben producent van oogprotheses. In Nederland zijn slechts enkele ocularisten. Er is ook geen opleiding voor. Je leert het vak in de praktijk van een ervaren ocularist. Ik ben gespecialiseerd in Retinoblastoom (kanker in het netvlies van het oog) en Microphthalmie/Anophthalmie (geboren zonder ogen, met één oog of een te klein oog). Ik behandel volwassenen en kinderen die zijn doorverwezen door een oogarts. Veelal zijn het mensen die een oogverwijdering hebben ondergaan als gevolg van kanker of bijvoorbeeld vuurwerkongelukken. Daarnaast help ik kinderen die geboren met zijn met Microphthalmie/Anophthalmie. Mijn doel is om het cosmetisch met een kunstoog weer mooi te maken. Het verlies van een oog doet iets met een patiënt. Dat geldt eigenlijk voor alles in het aangezicht. Mensen merken dat meteen op.

Wat gebeurt er als iemand door kanker of ongeluk een oog verliest?
Bij kanker of een vuurwerkongeluk wordt het oog verwijderd. Deze patiënten zie ik het vaakst. Een oogarts plaatst een implantaat met oogspieren, daar maak ik een natuurgetrouwe prothese voor. Bij trauma’s zoals vuurwerkongelukken hangt het af van wat er allemaal kapot is. Soms zijn het oog en de omliggende weefsels ernstig beschadigd. Dan is het nog een hele uitdaging om een goede uitgangspositie voor een kunstoog te krijgen. Hierbij is het heel belangrijk dat je goed kunt samenwerken met oogartsen en andere specialisten die betrokken zijn bij de patiënt.

Is er voor kinderen met Microphthalmie en Anophthalmie ook een kunstoog?
Jazeker. Bij deze groep is de groei van het oog deels achtergebleven in de baarmoeder. Ook daarvoor worden kunstogen gemaakt. De uitgangspositie verschilt en zal nooit hetzelfde eindresultaat bereiken. Het doel is de situatie zo cosmetisch mogelijk te herstellen. De prothese wordt geplaatst en zal stap voor stap de oogholte verder oprekken. Op termijn kun je dan een prothese plaatsen. Een operatie is ook een optie, daarbij kunnen wel complicaties ontstaan.

Welke rol speelt 3D-printing hierbij?
Het is belangrijk om na de geboorte zo snel mogelijk met de behandeling te beginnen. In het begin zijn de weefsels in het oog nog goed rekbaar. Daar is de meeste winst te behalen. Met 3D-printing wordt een klein bolletje gemaakt dat teruggeplaatst wordt in de oogholte. Na een paar weken volgt een nieuw bolletje dat slechts een millimeter groter is. Met 3D is de oogholte beter te modelleren. Het balletje is nog geen prothese, maar een conformer. Die hebben als doel een oogholte te creëren waar een zo goed mogelijke prothese in past.

Wat is een mooie prothese?
Op de eerste plaats moet er een kleurmatch zijn. Ook moeten de oogleden goed aansluiten en de prothese mooi mee bewegen. Dat laatste gebeurt door een implantaat. Bij een ernstig trauma of te kleine ogen krijg je de schaal van het kunstoog nooit perfect symmetrisch. Het is ook een kwestie van smaak en afhankelijk van de wensen van de patiënt.

Hoe vind je de juiste kleurmatch?
Mijn compagnon Julios Veizaj is opgeleid als kunstschilder. We werken al 11 jaar samen. Hij heeft een subliem gevoel voor kleur. We maken een foto van de iris en hij schildert die perfect na. Met waterverf weet hij ook diepte te creëren in de prothese. Julios kopieert in grote lijnen het model zoals ik dat heb aangemeten. Ik zorg voor de finishing touch door de prothese op maat en naar wens van de patiënt te slijpen.

Is een kunstoog nog steeds van glas?
In Nederland worden geen glazen protheses meer gemaakt. Tot vorig jaar werd dit nog wel gedaan door een Duits bedrijf. Het zijn mooie ogen, maar breekbaar en ze kunnen niet meer worden aangepast. Wij maken ze van acrylaat, een type kunststof. Ik slijp de prothese op maat totdat ik de juiste balans heb gevonden tussen comfort, cosmetiek en beweeglijkheid.

Is er een ‘apk’ voor oogprotheses?
Door bestanddelen van traanvocht (eiwitten, kalk en zout) komt er een laagje op de prothese. In het begin is dat prettig, want het vormt een natuurlijke overgang van het lichaam naar lichaamsvreemd  materiaal. De laag wordt echter wel steeds dikker en ruwer waardoor uiteindelijk de prothese minder glanst en de oogleden gaan irriteren. Mijn patiënten komen daarom jaarlijks hun prothese laten polijsten. Dan beoordeel ik gelijktijdig hun oogholten. Ik kan mijn patiënten eventueel doorsturen naar de oogarts. Elke twee jaar moet een kunstoog worden vervangen.

Waarom vinden mensen een kunstoog soms ‘eng’?
Uit onwetendheid. De lege oogholte ziet er heel normaal uit. Het slijmvlies is hetzelfde als de binnenkant van je wang. Bij patiënten en ouders vertaal ik het ‘enge’ daar gelijk naartoe. Als patiënten niet in de spiegel durven te kijken dan confronteer ik ze daar gelijk mee. Belangrijk, want anders gaat het een eigen leven leiden en wordt het een steeds groter probleem. Ouders hebben soms angst dat hun kind wordt gepest op school. Mijn advies aan ouders is dan om het één keer aan de klas uit te leggen. Kinderen begrijpen heel goed dat een ziek oog eruit moet, om verdere uitbreiding van de ziekte te voorkomen. Hoe gedetailleerder hoe beter, want kinderen hebben een grote fantasie en zullen een incompleet verhaal zelf verder  aanvullen.



Meer Oogaandoeningen

Deze website is drempelvrij