Contactlenzen en hygiëne

Deze zomer vroeg oogarts en hoornvliesspecialist Isabelle Saelens van het academisch ziekenhuis Maastricht via de regionale tv L1 aandacht voor het hygiënisch reinigen van contactlenzen. Oogartsen zien namelijk steeds meer ernstige hoornvliesinfecties omdat contactlensdragers het soms niet zo nauw nemen met de voorschriften op het gebied van hygiëne. We zoeken haar op met de vraag om toelichting op dit probleem.

Wat is er precies aan de hand?

Wel, steeds meer mensen dragen zachte contactlenzen. Deze zijn de laatste jaren sterk verbeterd en ze zitten over het algemeen heel comfortabel. Maar, steeds minder mensen kopen die lenzen niet bij speciaalzaken maar op het internet of bij de drogist. Het probleem is, dat daar meestal geen gebruiksaanwijzing is bijgesloten. Het is echt heel belangrijk dat contactlenzen op de goede manier in- en uitgedaan worden en dat ze op de juiste wijze gereinigd worden. Eerst goed de handen wassen en de contactlenzen in het contactlensdoosje met de juiste vloeistof bewaren. Het bakje waarin ze bewaard worden, moet elke dag met de lenzenvloeistof gereinigd worden en aan de lucht gedroogd.

Moeten alle contactlenzen elke dag gereinigd worden?

Je hebt daglenzen die je één dag draagt en daarna weggooit. Daarvoor gaat het verhaal dus niet op. Maar er zijn ook zachte lenzen die je een maand of twee weken lang overdag kunt dragen. Het dag en nacht dragen van contactlenzen raden we sterk af, omdat dit een grotere kans op infecties geeft. Alle lenzen moet je, als je ze uit doet en de volgende dag weer wilt dragen, dagelijks goed reinigen. Op het internet staan duidelijke instructievideo's.

En sommige mensen doen dat dan niet?

Inderdaad. Tegenwoordig voelen veel zachte lenzen zo natuurlijk aan dat men vergeet ze uit te doen en ermee in slaap valt. Of men heeft het druk, doet ze uit en denkt: 'Ach, één keertje het reinigen overslaan zal niet erg zijn.' Bovendien gaan mensen in de zomermaanden vaker zwemmen. Sommige parasieten komen voor in (vervuild) water. Deze kunnen ernstige ooginfecties veroorzaken. Dan gaat het dus mis.

Hoe mis?

Ernstig mis. In de zomer zien we vrijwel dagelijks, vaak jonge, patiënten binnenkomen met een infectie op het hoornvlies. Die ontstaat bijvoorbeeld als er een kleine beschadiging op het hoornvlies zit. Bacteriën op vuile lenzen kunnen zich dan op het hoornvlies ontwikkelen en dan heb je in no time een ontsteking die meestal moeilijk te behandelen is. Het gevolg is een of meer littekens op het hoornvlies. Als het litteken in het centrum zit, heb je bij het zien blijvend last. Als het litteken heel groot is moeten we soms uiteindelijk een hoornvliestransplantatie uitvoeren om patiënten weer beter te laten zien.

Om wat voor soort infecties gaat het? 

We zien vooral bacteriële ontstekingen maar ook schimmels en parasieten. Die kun je oplopen in stilstaand of brak water of wanneer je bijvoorbeeld in de tuin werkt en met vuile handen door je ogen wrijft. Schimmels en parasieten zijn het moeilijkst te behandelen.

Hoe merk je dat je een infectie hebt?

Het begint met wat irritatie in het oog. Daarna zal het oog rood worden en pijnlijker en kan er wat pus uitkomen. Meestal is er in het begin verder niet zoveel te zien en denken mensen dat het wel weer over zal gaan. Maar als het eenmaal mis is, kan het razendsnel gaan met het gevolg dat patiënten kostbare tijd verliezen.

Wat doet de oogarts bij het eerste bezoek?

Om het goed te kunnen behandelen moet je weten met wat voor soort infectie je te maken hebt. Daarom nemen we bij een ontsteking van het hoornvlies altijd een kweek af. Het duurt drie tot vijf dagen voor je weet over welke bacterie het gaat. Bij schimmels en parasieten duurt het nóg langer. We starten onmiddellijk met antibiotica oogdruppels. Zolang je niet weet dat het niet om een schimmel- of parasietinfectie gaat, geef je nog geen cortisonedruppels. Deze kunnen de genezing vertragen.

Hoe verloopt het proces in het ernstigste geval?

Het hoornvlies is heel gevoelig en dus heel pijnlijk. Bij diabeten kunnen de zenuwen van het hoornvlies aangetast zijn waardoor ze minder pijn voelen. Je hebt erg veel last van licht en je ogen blijven tranen. Patiënten met ernstige infecties worden opgenomen in het ziekenhuis. Na genezing kan het litteken zo groot zijn dat je zicht er ernstig door wordt verstoord. In een aantal gevallen volgen er operaties en zul je de rest van je leven moeten druppelen. Het is een enorme belasting.

Is het een kostbare behandeling?

Wij hebben laatst aan de hand van de casus van een jong meisje eens berekend wat haar behandeling eigenlijk kostte. Dat waren drie transplantaties, negen opnamedagen in het ziekenhuis en een heleboel consulten. Het ging om een kostprijs van vijftigduizend euro in anderhalf jaar! In Nederland worden per jaar zo'n dertienhonderd hoornvliestransplantaties gedaan. Vijf procent daarvan is het gevolg van een infectie. Dat is er dus één per week en dat is veel. Zeker als je beseft dat het met een goede aandacht voor hygiëne voorkomen had kunnen worden.