De hulp van een zichtbeschrijving

“Zelfinzicht geven, frustraties verminderen en acceptatie van wie je bent”, beschrijft Renske Janssen, orthopedagoog bij Koninklijke Visio, de weg naar zo’n zichtbeschrijving.

“Rennen Daniëlle!” Voor de 13-jarige speelster van basketbalvereniging Agathos in Raamsdonksveer klinkt het sein om zo snel als mogelijk om te schakelen van verdediging naar aanval. Het is een afspraak met haar teamgenoten. “In het begin had ik daar moeite mee en moest telkens zowat worden meegesleurd. Maar sinds ik het met mijn teamgenoten heb besproken, gaat het een stuk beter. Ook gooien ze de bal niet onverwacht of te hard. Ik zie de bal wel aankomen, maar toch houden ze rekening met me”, vertelt Daniëlle Keulemans.

Daniëlle heeft nystagmus, of ‘wiebelogen’ zoals ze het zelf noemt. Ze basketballt al een aantal jaren. Als het enige meisje in het team staat ze haar mannetje. Haar teamgenoten weten wat Daniëlle ziet – of juist niet ziet – van veraf of dichtbij. “Zonder bril zie ik van dichtbij weinig en veraf is het zicht soms wazig. Ik moet eerst focussen.” Moeder Joyce vult aan: “Daniëlle heeft het zelf uitgelegd aan haar trainer en teamgenoten, die komen nu ook spontaan met vragen.”

Spreekbeurt

Met hulp van een orthopedagoog van Visio maakte Daniëlle een zichtbeschrijving. In eerste instantie als ‘spreekbeurt’ voor haar klas op de basisschool. Na de presentatie durfden haar klasgenoten ineens allerlei vragen te stellen. “Waarom ik mijn hoofd soms iets omhooghoud? Mijn ogen moeten eerst focussen. Als ik moe ben duurt dat wat langer. Door omhoog te kijken, kan ik het beter zien. Dat doe ik automatisch.” Deze presentatie deed ze dit jaar nog een keer dunnetjes over op haar huidige middelbare school. “Ik had de tekst ondertussen wel wat aangepast.”

Dagelijks leven

Een zichtbeschrijving is onderdeel van de psycho-educatie binnen de begeleiding van Visio. Zeg maar de tips & tricks voor een slechtziende of blinde en hun omgeving om in het dagelijks leven met een visuele beperking om te gaan. Voor volwassen slechtzienden en blinden was er al langer zo’n beschrijving. Ongeveer tien jaar geleden pikte orthopedagoge Renske Janssen de methode op voor

kinderen en jongeren. “Al op jonge leeftijd is het belangrijk om te weten wat er met hun ogen aan de hand is. Wat zie ik anders? Waar heb ik moeite mee? Hoe kan ik geholpen worden? Door te snappen wat er is en het aan anderen kunnen uitleggen, geeft het zelfvertrouwen. Dit is wie ik ben en wat ik nodig heb”, omschrijft Renske de achterliggende gedachte.

Spelenderwijs

Het maken van een zichtbeschrijving of ‘folder’ gebeurt bij kinderen vanaf tien jaar. En gaat spelenderwijs in een drietal sessies. De beginfase is een variant van het spel ‘Wie ben ik’. Het kind vertelt over zijn of haar uiterlijkheden, over het gezin of over dingen die het leuk of minder leuk vindt. Maar ook persoonlijke kenmerken komen aan bod. Zijn ze vaak vrolijk of zo af en toe ook een tikje chagrijnig? “De antwoorden op deze vragen worden zoveel mogelijk door het kind zelf opgeschreven of getekend. Het is hún verhaal.”

Meer inspanning

Daarna gaat het de diepte in. Renske loopt langs de vragen die meer tijd vragen om te worden beantwoord: “Hoe zit een oog precies in elkaar? Hoe werkt het? Wat is de specifieke visuele beperking van het kind? Wat zien ze van dichtbij of veraf? De kinderen zijn al gewend aan minder zicht. Maar wat is voor een kind het verschil met iemand die goed kan zien? Dat is moeilijk voor te stellen.” Aan de hand van voorbeelden wordt dat duidelijk. “Door teksten te laten lezen waarbij het lettertype steeds kleiner wordt. Het lezen van het kind gaat dan steeds trager en stopt uiteindelijk. Vervolgens laten we zien dat een goedziende de tekst nog wel kan lezen. Dan is er verbazing, maar ook het besef bij het kind dat het lezen meer inspanning kost. Dat is soms confronterend”, zegt Renske.

Oplossingen of tips

De ‘folder’ wordt compleet gemaakt met oplossingen of tips voor de omgeving of voor de jongere zelf. Zo vraagt Daniëlle in de klas om een groter lettertype als ze de tekst niet kan lezen. Of ze pakt haar leesloep erbij. Op straat herkent ze mensen op afstand aan hun uiterlijk. ’s Avonds is dat wat moeilijker, maar dan is het handig als mensen haar naam roepen of iets dichterbij komen. “Maar dan moeten die mensen dat wel weten”, zegt Renske. “Een kind of jongere kan de zichtbeschrijving ook geven aan familie, leraren, trainers, buren of vriendinnen. Dan hoeft het verhaal niet voor de zoveelste keer te worden verteld.” Moeder Joyce Keulemans vertelt dat ze de zichtbeschrijving van haar dochter in eerste instantie zag als hulp bij een spreekbeurt. “Gaandeweg ben ik gaan inzien dat de voordelen veel breder zijn. Daniëlle legt nu zelf uit hoe haar ogen werken, wat er mis is en hoe anderen eventueel kunnen helpen. Dat vindt ze ook leuk om te doen. In het begin werd er veel over Daniëlle aan mij gevraagd. Dat is wel veranderd. En ik kan het nu zelf ook beter loslaten.”

Steun ons werk!

De steun van donateurs - uw steun - is onontbeerlijk voor ons werk: blinde en slechtziende mensen betere kansen bieden in de samenleving. Aanmelden als donateur kan via de button 'help mee' op deze website.

De hulp van een zichtbeschrijving

Meer nieuws