Ties doorloopt met speels gemak de basisschool

Achterin de klas van groep 7 van basisschool De Octopus in Boekel staan twee grote bureaus, met daarop onder andere een beeldschermloep, een bordcamera en een laptop. Het is de vaste plek van de slechtziende Ties Basart. Geholpen door deze apparatuur én een team van (ambulante) begeleiders doorloopt Ties met speels gemak de basisschool, op weg naar het vwo.

De deur van het ouderlijk huis wordt opengedaan door een bijzonder vrolijke jongen. Ties Basart (10) vindt het leuk om geïnterviewd te worden, zoals hij eigenlijk veel dingen graag doet: “Straks mag ik op school solo piano spelen, een Harry Potter liedje. Nee, daar ben ik niet zenuwachtig voor, dat komt goed.”

Ties is al zijn hele leven slechtziend en weet zich al van jongs af aan omringd door hulpverleners. Op De Octopus zijn dat in groep 1 en 2 in eerste instantie de zorgcoördinator van de school en de ontwikkelingsbegeleider van Koninklijke Visio. Deze laatste geeft advies aan ouders, de onderwijsinstelling en andere betrokken professionals.

Vingertoppen

Birgit Jungblut-Teunis, ambulant onderwijskundig begeleider (aob’er) bij Koninklijke Visio, kijkt dan al af en toe over de schouder mee. Vanaf groep 3, wanneer lezen en schrijven in beeld komen, vervult zij de centrale rol binnen de begeleiding: “We gaan na wat Ties nodig heeft om op school te functioneren. Dat kunnen technische hulpmiddelen zijn, of extra lessen om iets goed onder de knie te krijgen.” De begeleiding zorgt ervoor dat Ties meekan en meedoet in de klas. Buiten de lessen hoort hij er ook bij: hij rent net zo hard over het schoolplein als zijn klasgenootjes en staat met voetbal en hockey niet langs de zijlijn. Ties: “Maar ik ga niet keepen, dat is te gevaarlijk omdat ik dan een bal in mijn gezicht kan krijgen.” Waar hij eveneens voor oppast, is om zijn handen te beschadigen. Omdat het braille lezen anders moeilijker wordt, moet hij proberen om zo weinig mogelijk eelt op zijn vingertoppen te krijgen. “Mijn oma zei ooit dat ik niet met mijn vingers langs de muren mocht gaan. Ik snapte toen niet waarom, maar nu wel.”

Ties Basart in de klas

Ontdekkingsreis

Door een netvliesloslating zijn bij Ties de zichtproblemen recentelijk flink toegenomen. Alleen in 2021 heeft hij daarvoor al vijf operaties moeten ondergaan. De laatste ingreep lijkt goed geslaagd – Ties mag weer alles doen - maar zijn oude gezichtsvermogen komt niet meer terug. Dit was voor ouders, (ambulante) begeleiding en school vanzelfsprekend aanleiding om de nieuwe situatie gezamenlijk onder de loep te nemen. Moeder Marlous: “Omdat Ties nu zo slecht ziet, is besloten om de begeleiding volledig op het leren werken in braille te concentreren.” Een taak voor coach Willion Rijkers, die sinds anderhalf jaar door de familie Basart is aangesteld voor de praktische begeleiding van Ties op school. “Ik kwam al drie keer per week een uur naar school om met Ties te werken, met braille als vast onderdeel van ons programma. Ik beheerste dat overigens nog niet, samen met Ties ben ik op ontdekkingsreis gegaan met Birgit als coach.” Zolang Ties met behulp van bijvoorbeeld zijn beeldschermloep nog enigszins goed kon zien, wilde hij het vooral daarmee oplossen. Rijkers: “Dat is voor hem nu erg vermoeiend, waardoor hij het zelf ook logischer vindt om zich op braille te richten. Dat is trouwens typisch Ties: niet bij de pakken neerzitten, maar een nieuwe situatie altijd positief benaderen.”

Aanpassen

Lerares Angela van der Rijt kreeg Ties dit schooljaar in de klas. Om goed voorbereid te zijn, had ze al voor de zomer contact met ouders en aob’er, daarna volgde ze een cursus bij Visio. In de praktijk gaat het prima, vindt ze. Het helpt daarbij absoluut dat Ties het altijd meteen zegt wanneer hij een probleem heeft, zodat er snel een oplossing voor gevonden kan worden. Verder is alles wat Ties nodig heeft, al in de klas aanwezig of wordt snel geregeld, zoals nieuw lesmateriaal in braille. “Een van de mooie dingen aan Ties is dat hij goedgehumeurd blijft. Wanneer hij bijvoorbeeld door zijn visuele beperking niet aan een spelletje in de klas kan deelnemen, dan reageert hij daar nooit terneergeslagen op. Samen met zijn klasgenoten gaat hij meteen op zoek naar alternatieve opties. Zo kunnen we vaak het spelletje zodanig aanpassen dat Ties wél mee kan doen.”

Leesregel
Nu Ties na de zomer overstapt naar groep 8, komt zijn vervolgopleiding in zicht. Met zijn capaciteiten ligt het vwo voor de hand. Jungblut-Teunis: “Op de middelbare school kan hij natuurlijk niet elk lesuur zijn twee tafels meenemen. Een belangrijke voorbereidende taak is dat hij leert om alles via zijn laptop te gaan doen.” Rijkers voegt eraan toe: “Wat braille leren betreft hebben we er nu al een schepje bovenop gegooid, ook in het aantal uren. Je kunt met braille nooit de snelheid van ‘gewoon’ lezen halen, maar het is wel belangrijk om in de buurt te komen. Dat doen we door te oefenen met bijvoorbeeld typen en sneltoetsen en te werken met spraakondersteuning. Verder maken we gebruik van de braille leesregel, een apparaat dat de tekst van een computer- of telefoonscherm omzet naar brailletekens.” Ties is daar, zoals te verwachten viel, optimistisch over: “Ik ga er keihard voor werken en dan lukt het gewoon.”