Amblyopie

Een lui oog, het ene oog ziet minder goed dan het andere

Door Jenneke van Dongen

Regelmatig zie je jonge kinderen rondlopen met een afgeplakt oog, in de volksmond hebben deze kinderen ‘een lui oog’. Wat is dit precies en hoe kan het behandeld worden? Daarover sprak ik met oogarts Sjoukje Loudon. Haar promotieonderzoek ging over het luie oog en de behandeling hiervan. Sinds 2015 is zij werkzaam als staflid van de afdeling Oogheelkunde van het Erasmus MC en het Erasmus MC Sophia. Ook bij het interview aanwezig was Aveen Kadhum, promovenda, die onderzoek doet naar een alternatieve behandelmethode voor een lui oog, middels een video spel in een Virtual Reality bril.

2022 01 sjoukje

Wat is amblyopie?

Bij amblyopie is er een ongelijke gezichtsscherpte (visus) tussen de twee ogen: het ene oog ziet minder goed dan het andere oog. In het brein is er vanaf de geboorte een competitie tussen de aanleg van de zenuwvezels van de beide ogen, waarbij de zenuwvezels van het slechtste oog het onderspit zullen delven als er niets gedaan wordt. Hierdoor zal het verschil in gezichtsscherpte blijven bestaan. Tot ongeveer het 8e jaar is dit proces omkeerbaar door het slechtste oog, ook wel het luie oog genoemd, te stimuleren middels het afdekken van het goede oog met een afplakpleister.

Komt amblyopie veel voor?

Amblyopie is de meest voorkomende oogafwijking bij kinderen. Ongeveer 3% van de kinderen krijgt de diagnose amblyopie.

Hoe wordt amblyopie ontdekt?

De meest voorkomende oorzaken van amblyopie zijn ongelijke brilsterkte en/of scheelzien. Daarnaast heeft een klein gedeelte een amblyopie door een aangeboren staar (cataract) of hangend ooglid (ptosis). Scheelzien wordt door ouders snel geconstateerd, waardoor deze kinderen op jonge leeftijd al bij de orthoptist komen. De orthoptist is de paramedicus die kinderen met een lui oog en/of scheelzien behandelt. Het  brilsterkte verschil wordt door ouders niet snel opgemerkt, omdat een jong kind nog niet aan kan geven dat hij slechter ziet. Zijn gezichtsbeeld is immers het enige beeld dat hij kent. Gelukkig wordt er in Nederland op de consultatiebureaus gescreend op de aanwezigheid van een amblyopie en wordt er op de leeftijd van ongeveer 4 jaar een visustest gedaan. Als kinderen bij deze test onvoldoende scoren, dan worden ze doorverwezen naar een orthoptist.

Waaruit bestaat de behandeling?

Afhankelijk van de oorzaak van de amblyopie, krijgen de kinderen in eerste instantie een bril. Als na drie maanden het visusverschil nog steeds aanwezig is, dan volgt een traject van afplakken van het goede oog. Met de ouders wordt besproken hoe slecht het oog ziet en wat de beste behandeling is. Soms moet het oog een uur per dag worden afgeplakt, soms twee uur of vier uur. Wat je vooral met de ouders bespreekt is de haalbaarheid van de behandeling. Zij moeten immers de controle houden over het afplakken.

Hoe lang duurt de behandeling en levert deze het gewenste resultaat op?

Afplakken van het goede oog is heel effectief en het uiteindelijke doel is dat beide ogen dezelfde gezichtsscherpte hebben. Dit is niet altijd mogelijk, en is ook afhankelijk van de ernst en oorzaak van het luie oog. Hoewel de meeste visuswinst, bij consequent afplakken, behaald wordt in de eerste zes weken, duurt het hele traject vaak enkele jaren. Het is dan ook zaak om de kinderen en ouders te blijven motiveren zo consequent mogelijk door te gaan met het afplakken van het oog. Ervaring leert ons dat de ouders afhaken als de kinderen niet meer willen dat hun oog afgeplakt wordt. Daarom is het zo belangrijk om niet alleen de ouders, maar ook en vooral de kinderen te motiveren. Dit doen we door aan kinderen heel duidelijk uit te leggen waarom ze een pleister over hun goede oog moeten dragen. Dat alleen al is vreemd voor kinderen, want een pleister plak je toch op een wond en niet op een goed oog. Hier hebben we een speciaal stripverhaal voor ontwikkeld dat aan een 4-jarige in cartoonvorm uitlegt wat een lui oog is en waarom er afgeplakt moet worden. We merken dat jonge kinderen dan heel goed begrijpen waarom ze een oog moeten afplakken.

 Zijn er alternatieve behandelmethoden?

Door de jaren heen is er vaker gezocht naar andere methoden. In Amerika is een onderzoek gedaan naar een behandeling met videogames. Groot verschil met Nederland hierbij is dat Amerika geen screeningssysteem kent en kinderen in Amerika op latere leeftijd gediagnosticeerd worden. De kinderen uit het onderzoek waren dan ook ouder dan twaalf jaar en begrepen hoe ze moesten gamen. In Nederland hebben we ditzelfde onderzoek uitgevoerd, maar dan bij jongere kinderen. Kinderen krijgen een Virtual Reality bril op, waarbij ze voor elk oog een apart schermpje hebben. Het contrast en de helderheid van het scherm van het goede oog verminder je aan de hand van de gezichtsscherpte van het luie oog en vervolgens moeten de kinderen beide ogen gebruiken om een spel te spelen. In het spel speel je een sneeuwballengevecht met een sneeuwpop. Gedurende het spel komt er af en toe een rood sneeuwvlokje in beeld bij alleen het luie oog. Als ze dat sneeuwvlokje pakken dan weet je dat het luie oog meedoet. Hoewel de resultaten op zich goed zijn, er wordt in veel minder uren hetzelfde resultaat bereikt als bij afplakken, zitten er veel haken en ogen aan deze methode. De leeftijd waarop de kinderen in Nederland met de behandeling starten is 4 jaar of jonger, een leeftijd waarop kinderen nog niet echt kunnen gamen. Ook zijn kinderen snel verveeld door het spel, waardoor ze het maar kort willen spelen.

In Amerika werkt de methode met videogames ook bij volwassenen. Wij zouden dat in Nederland graag willen onderzoeken, maar het is ons tot nu toe niet gelukt om een volwassene met een lui oog te vinden. Dus doen we hierbij graag een oproep. Hebt u of kent u iemand met een lui oog ZONDER scheelzien, wilt u dan contact opnemen met de onderzoekers via amblyopieonderzoek@erasmusmc.nl

Uit: De Stem van Grave, 2022

Vraag subsidie aan

Werkt uw organisatie voor blinde en slechtziende mensen? Dan kunt u bij ons een subsidie aanvragen.

Help mee

Wilt u ons werk ondersteunen? Kijk hier op welke verschillende manieren dan kan.

KSBS

Katholieke Stichting voor Blinden en Slechtzienden
Postbus 50, 5360 AB  Grave

T 06 51 63 69 27
info@ksbs.nl

© KSBS 2024

Ontwerp website: Weijsters & Kooij vormgevers